AI กำลังเปลี่ยนโลก แล้วเราจะเตรียมลูกยังไงให้พร้อม

ก่อนจะเข้าสู่เนื้อหา เรามาทำความเข้าใจกันก่อนว่า ตอนนี้มีสองเรื่องใหญ่ที่กำลังเปลี่ยนโลก

- เรื่องแรกคือ AI ที่ฉลาดขึ้นทุกวัน ตอนนี้มันไม่ใช่แค่ทำงานซ้ำๆแบบเดิมอีกต่อไป แต่มันเริ่มคิด ตัดสินใจ และทำงานที่ซับซ้อนได้แล้ว มีแหล่งข้อมูลบอกว่างานในกลุ่มประเทศพัฒนาแล้วมีความเสี่ยงถูก AI แทนที่ถึง 28% และทักษะของพนักงานจะเปลี่ยนไปเกือบ 40% ภายในปี 2030

- เรื่องที่สองคือการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจสีเขียว โลกกำลังเทเงินหลายพันล้านดอลลาร์ไปที่พลังงานหมุนเวียน รถไฟฟ้า และเทคโนโลยีที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม มีงานใหม่ๆเกิดขึ้นเยอะ เช่น ช่างกังหันลม ช่างโซลาร์เซลล์ หรือนักวิเคราะห์สิ่งแวดล้อม

เด็กรุ่นใหม่กำลังเจอปัญหาใหญ่ เพราะ AI มักจะแทนที่งานระดับเริ่มต้นก่อน ตำแหน่งแอดมิน เสมียน หรือผู้ช่วยต่างๆที่เคยเป็น "บันไดขั้นแรก" ให้เยาวชนได้เรียนรู้การทำงาน การสื่อสาร การทำงานเป็นทีม กำลังหายไป นั่นหมายความว่าเด็กรุ่นใหม่อาจจะไม่มีที่ฝึกทักษะพื้นฐานก่อนเข้าสู่งานที่ยากขึ้น

สูตร 3Ms : สามทักษะหลักที่ขาดไม่ได้ในยุคใหม่ ถ้าอยากประสบความสำเร็จในโลกหลังปี 2026 เราและลูกหลานของเราต้องพัฒนาตัวเองใน 3 ด้านนี้

1. Mastery (ความเชี่ยวชาญทางเทคนิค)

เราจำเป็นต้องเข้าใจ AI อย่างเป็นระบบ ไม่ใช่แค่รู้ว่ามันคืออะไร แต่ต้องใช้ให้เป็น รู้วิธีสั่งงาน ตั้งคำถาม และออกแบบคำสั่งเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ตรงเป้าหมาย ทักษะด้านความปลอดภัยดิจิทัลก็หลีกเลี่ยงไม่ได้ ต้องรู้วิธีปกป้องข้อมูล เข้าใจความเป็นส่วนตัว และความเสี่ยงในโลกออนไลน์อย่างแท้จริง 

ขณะเดียวกัน ทักษะสีเขียวหรือ Green Skills กำลังกลายเป็นทักษะหลักของหลายอุตสาหกรรม โดยเฉพาะสายพลังงาน สิ่งแวดล้อม และเทคโนโลยี โลกกำลังเปลี่ยนโครงสร้างอุตสาหกรรมทั้งระบบ ช่างที่เคยซ่อมรถดีเซลต้องเรียนรู้ระบบมอเตอร์และแบตเตอรี่รถไฟฟ้า ช่างไฟฟ้าโรงงานต้องวิเคราะห์และวินิจฉัยแบตเตอรี่ขั้นสูง แม้แต่บริษัทน้ำมันและก๊าซรายใหญ่ยังเร่งพัฒนาคนสำหรับงานไฮโดรเจน การดักจับคาร์บอน และเทคโนโลยีพลังงานใหม่ งานเหล่านี้ไม่ใช่แค่เรื่องเทคนิค แต่ต้องเข้าใจบริบททางสังคม จริยธรรม กฎระเบียบ และมาตรฐานของการเปลี่ยนผ่านด้านพลังงาน หากไม่เข้าใจภาพรวม ทักษะเหล่านี้จะไม่ใช่โอกาสของคุณอีกต่อไป

2. Maturity (วุฒิภาวะที่ AI ยังทำแทนมนุษย์ไม่ได้)

ได้แก่ความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ รู้จักตั้งคำถาม วิเคราะห์ข้อมูล และไม่ยอมรับคำตอบใดง่ายๆ แม้กระทั่งคำตอบที่มาจาก AI เอง ความคิดสร้างสรรค์ในที่นี้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่การวาดภาพหรือแต่งเพลง แต่คือการเชื่อมโยงแนวคิดข้ามกรอบเดิม และมองเห็นทางออกใหม่ให้กับปัญหา ความฉลาดทางอารมณ์ก็มีบทบาทสำคัญยิ่ง เข้าใจตนเอง เข้าใจผู้อื่น จัดการอารมณ์ได้ และมีความเห็นอกเห็นใจ ซึ่งกำลังกลายเป็นทักษะแกนกลางของยุค AI สุดท้ายคือทักษะการสื่อสารและการทำงานร่วมกับผู้อื่น ยิ่งโลกพึ่งพาเทคโนโลยีมากเท่าไร ความสามารถในการเชื่อมโยงกับมนุษย์จริงๆยิ่งมีคุณค่าและขาดไม่ได้

3. Mindset คือกรอบความคิดและความยืดหยุ่นในการปรับตัว เมื่อโลกเปลี่ยนเร็ว เราจำเป็นต้องขยับตามให้ทัน สังคมการทำงานยุคใหม่ต้องการการเรียนรู้ตลอดชีวิต การจบปริญญาไม่ได้หมายความว่าการเรียนรู้สิ้นสุดลง แต่เป็นเพียงจุดเริ่มต้นของการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง สิ่งสำคัญไม่แพ้กันคือความสามารถในการอยู่กับความไม่แน่นอน ไม่มีใครมองเห็นอนาคตได้ชัดเจนทั้งหมด แต่คนที่ไปต่อได้คือคนที่ยอมรับความเปลี่ยนแปลง อดทนกับความคลุมเครือ และยังคงเดินหน้าต่อไปอย่างมีทิศทาง

ระบบการศึกษาจำเป็นต้องเปลี่ยนอย่างเร่งด่วน รูปแบบเดิมที่เน้นการท่องจำ การสอบ และคะแนน กำลังสวนทางกับความเป็นจริงของโลกปัจจุบัน โลกไม่ได้ต้องการคนที่จำข้อมูลได้มาก เพราะข้อมูลหาได้ทันที ทั้งจาก Google และ AI สิ่งที่ตลาดแรงงานและสังคมต้องการคือคนที่คิดเป็น วิเคราะห์เป็น แก้ปัญหาได้ และสามารถพัฒนาวิธีการใหม่ขึ้นมาได้อย่างมีเหตุผล หากเรายังสอนเด็กด้วยกรอบเดิม เด็กจะก้าวออกไปสู่โลกที่เปลี่ยนไปแล้วด้วยความไม่พร้อม

ประเด็นสำคัญที่สุดคือบทบาทของ AI เพราะ AI ควรถูกใช้เพื่อยกระดับกระบวนการคิดของมนุษย์ ช่วยตั้งคำถามให้ดีขึ้น มองปัญหาได้ลึกขึ้น และเห็นภาพได้กว้างขึ้น ไม่ใช่ทำหน้าที่คิดแทนทั้งหมด การใช้ AI เพื่อทำการบ้านหรือแก้งานแทน อาจดูเหมือนช่วยประหยัดเวลา แต่กำลังตัดโอกาสในการฝึกคิดของผู้เรียนเอง ในระยะยาว ผู้ที่ไม่ผ่านการฝึกคิดด้วยตนเองจะเสียเปรียบอย่างชัดเจน และยืนอยู่ในโลกอนาคตได้ยาก

บทความโดย : สวัสดีชาวลูก